بیماری پریودنتال عفونت باکتریایی لثه بوده که چنانچه درمان نشود، موجب از بین رفتن لثه‌ها، لیگامنت‌ها و استخوان‌های محافظ دندان شده و در نهایت منجر به از دست دادن دندانها میشود. این بیماری همچنین می‌تواند سبب بروز مشکلاتی در دیگر نقاط بدن بشود. از جمله خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و سکته را افزایش می‌دهد. خوشبختانه پریودنتال قابل درمان بوده و می‌توان آن را کنترل کرد تا از بدتر شدن بیماری جلوگیری شود. برای جلوگیری از بیماری‌های لثه رعایت بهداشت و مراقبت‌های خانگی بسیار مؤثر هستند. ولی در صورت ابتلا به پریودنتال، بایستی حتماً برای تشخیص و جرم‌گیری به دندانپزشک یا متخصص بیماری‌های لثه مراجعه کرد. پس از آن می‌توان در اکثر موارد با مراقبت‌های خانگی و معاینه‌های منظم به درمان ادامه داد، ولی در برخی موارد نیاز به اقدامات ویژه پزشکی است.
دلایل ایجاد بیماری پریودنتال
دلیل اصلی ایجاد این بیماری باکتری است که در پلاک دندان وجود دارد. پلاک لایه‌ای چسبناک و بی‌رنگ است که دائماً روی دندانهای تشکیل میشود. البته عوامل دیگری هم در بیماری لثه مؤثر هستند:
- مصرف دخانیات
- عوامل ارثی
- بلوغ، حاملگی و یائسگی در بانوان
- استرس
- دندان قروچه یا ساییدن دندانها
- دیابت
- سوءتغذیه
نشانه‌های بیماری پریودنتال
امکان دارد که تا پیشرفت کامل این بیماری، علائمی ظهور نکنند. بنابراین ممکن است بدون داشتن هیچ علائمی شخص مبتلا به بیماری عفونت لثه باشد. به همین علت مراجعه مرتب به دندانپزشک و بررسی این بیماری بسیار مهم می‌باشد. علائمی که ظهور می‌کنند به این ترتیب هستند:
- خونریزی لثه، لثه‌ها هیچ‌وقت نباید خونریزی داشته باشند، حتی زمانی که خیلی محکم از مسواک یا نخ دندان استفاده می‌کنید.
- از دست دادن دندان، این مورد نیز در اثر تحلیل استخوان یا ضعیف شدن فیبرها یا الیاف پریودنتال به وجود می‌آید (فیبرهایی که دندان را به استخوان محکم می‌کنند).
- ایجاد فاصله جدید بین دندانها، این مورد در اثر تحلیل استخوان به وجود می‌آید.
- بوی بد دهان به مدت طولانی، در اثر باکترهای موجود در دهان ایجاد میشود.
- چرک اطراف دندانها و لثه، نشان‌دهنده وجود عفونت است.
- تحلیل لثه، در اثر از دست رفتن لثه اطراف دندان بوجود می‌آید.
- لثه‌های قرمز و متورم
- حساسیت یا احساس ناراحتی در دهان، پلاک، جرم (رسوبات) و باکتری موجب ناراحتی لثه و دندانها می‌شوند.
درمان بیماری پریودنتال
مراجعه به دندانپزشک
دندانپزشک دندانها و لثه شما را معاینه کرده، با اشعه ایکس عکس‌برداری کرده و با بررسی عمق پاکت پریودنتال، میزان بیماری عفونت لثه را ارزیابی می‌کند. سپس جرم‌گیری عمیق را انجام داده و تا معاینه بعدی برنامه‌ای برای رعایت بهداشت دهان و دندان و مراقبت‌های خانگی ترتیب می‌دهد. رعایت این برنامه بسیار حائر اهمیت است. احتمال دارد که دندانپزشک شما را به متخصص بیماری عفونت لثه که سه سال دوره اضافی درمان بیماری‌های لثه را گذرانده است معرفی کند.
جرم‌گیری عمیق دندان و لثه
جرم بوسیله جرم‌گیری و پاکسازی(تسطیح) ریشه دندان از بین می‌رود. جرم‌گیری(scaling)، رسوبات بالا و پایین خط لثه را که محل تجمع باکتری‌ها است با تراشیدن و ابزار اولتراسونیک پاک می‌کند. پاکسازی ریشه دندان(root planning)، باکتریهای روی ریشه دندان را از بین برده و ممکن است بوسیله لیزر انجام شود. این کار باکتری‌ها را از بین می‌برد ولی کنترل لیزر در این نوع جرم‌گیری مشکل می‌باشد. نگرانی در مورد جرم‌گیری امری طبیعی است ولی مرحله‌ای بسیار مهم برای درمان محسوب شده و برای اکثر افراد قابل تحمل است. اکثر دندانپزشکان برای جرم‌گیری انواع بی‌حسی را توصیه می‌کنند، مانند ژل بی‌حسی موضعی، بی‌حسی بوسیله تزریق و نیتروس‌‌اکساید. در برخی موارد هم بیهوشی کامل انجام میشود. چنانچه نگران هستید قبل از جرم‌گیری به پزشک خبر داده و در صورت احساس درد و ناراحتی در هنگام جرم‌گیری به او اطلاع دهید.
مصرف داروهای تجویز شده
ممکن است دندانپزشک یا متخصص پریودنتال تشخیص دهد که برای درمان عفونت لثه به آنتی‌بیوتیک نیاز است. پس از پاکسازی و تسطیح ریشه دندان، پزشک متخصص تراشه آنتی‌بیوتیک را در پاکت لثه قرار می‌دهد. این تراشه، آنتی‌بیوتیک را به‌آرامی آزاد و حل کرده و باعث میشود که باکتری در محدوده‌ای کوچک از بین برود و تأثیری بر دیگر نقاط بدن نمی‌گذارد. پزشک متخصص همچنین یک یا چند مورد زیر را تجویز خواهد کرد:
- آنتی‌بیوتیک خوراکی
- دهان‌شویه حاوی آنتی‌بیوتیک
- ژل آنتی‌بیوتیک موضعی که بایستی روزانه روی لثه‌ها مالیده شود.
این داروها بایستی سریعاً تهیه شده و طبق نسخه پزشک مصرف شوند.
برنامه زمانی جلسات بعدی معاینه
پس از جرم‌گیری، باید مرتبا به دندانپزشک خود مراجعه کنید تا او بتواند پاکت‌های عفونت لثه را بررسی کرده و از بهبود آن مطمئن شود. چنانچه بهبود به اندازه کافی صورت نگرفته باشد، دندانپزشک برای درمان‌های بعدی برنامه‌ریزی خواهد کرد. جلسه بعدی معاینه احتمالاً یک ماه پس از جرم‌گیری خواهد بود. معاینات اضافی هر سه ماه یک‌بار پس از آن انجام خواهند شد تا اینکه بیماری بهبود پیدا کند.
حداقل یک‌بار در روز دندانهای خود را با نخ دندان تمیز کنید
می‌توانید از 45 سانتی‌متر نخ برای این‌کار استفاده کنید. دو طرف نخ را به دور هر دو انگشت میانی حلقه کنید و به اندازه 2 تا 5 سانتی‌متر از نخ را باقی بگذارید. سپس نخ را بین دندانها لغزانده و آن را چندین بار به سمت بالا، پایین، عقب و جلو حرکت دهید. به یاد داشته باشید که ممکن است پلاک و غذا زیر خط لثه گیر کرده باشند. حتماً نخ را برای هر دندان و سراسر لثه استفاده کنید بدون اینکه آسیبی به لثه وارد شود. سپس با استفاده از قسمت جدیدی از نخ، این کار را برای دندان بعدی انجام داده تا اینکه نخ کثیف یا غیرقابل استفاده شود. با توجه به اینکه که نخ بین دو دندان قرار می‌گیرد، حتماً سطح هر دو دندان را تمیز کنید. برای انجام کل این روند تنها به دو یا سه دقیقه در هر روز نیاز است. اگر از نحوه نخ انداختن مطمئن نیستید، از دندانپزشک یا دستیارش در این مورد سوال کنید.
دو یا سه بار در روز با مسواک نرم دندانهای خود را مسواک بزنید
در هربار استفاده حداقل دو دقیقه مسواک بزنید و به تمیزکردن خط لثه هم توجه کنید. نوع مسواک تفاوتی ندارد ولی مسواکهای برقی بسیار مناسب هستند. حتماً از خمیردندانهای حاوی فلوراید استفاده کنید. ازآنجایی که بیماری لثه یک بیماری با عفونت باکتریایی است بعضی از دندان‌پزشکها توصیه می‌کنند که از خمیردندانهایی که دارای تری‌کلوزان هستند استفاده شود، مانند کولگیت توتال (Colgate Total).
روزانه لثه‌های خود را با آبفشان بشویید
در صورت امکان یک آبفشان دندانی مانند واترپیک، هیدرو فلاس یا ابزارهای مشابه تهیه کنید و دو بار در روز استفاده کنید. اگرچه این ابزار گران هستند ولی جهت مبارزه با بیماری عفونت لثه بسیار سودمند هستند. آبفشان‌های دندان برای چند سال دوام دارند و برای ماساژ لثه، از بین بردن پلاک و تمیزکردن ایمپلنت بسیار مناسب هستند.
دو یا سه بار در روز از دهان‌شویه ضدعفونی کننده استفاده کنید
دهان‌شویه‌ها باکتریهای دهان را از بین برده و از عفونت جلوگیری می‌کنند. بهتر است که دهان‌شویه تجویز شده پزشک را مصرف کنید. البته دهان‌شویه‌های بدون نسخه هم مناسب هستند. همچنین می‌توانید دهان‌شویه را درون مخزن آبفشان دندان ریخته و با فشار زیاد دهان خود را بشویید. در نظر داشته باشید که استفاده طولانی از برخی دهان‌شویه‌های حاوی آنتی‌بیوتیک ( بیش از دو هفته) ، ممکن است باعث ایجاد لکه روی دندان شوند که با جرم‌گیری از بین خواهند رفت.
در صورت نیاز جراحی انجام دهید
در موارد حاد، عفونت لثه بایستی با جراحی درمان شود. مهم‌ترین نوع جراحی، فلپ (Flap surgery) نام دارد. در این نوع جراحی دندانپزشک یا متخصص بیماری لثه، شکافی در لثه ایجاد کرده و آن را تمیز می‌کند. سپس جرم ، استخوان عفونی و ساروجه (سمنتوم) فاسد زیر آن را خارج می‌کند. سپس لثه به حال اولیه خود برگردانده و بخیه میشود. در این جراحی، اکسیژن مقدار زیادی از باکتریهای بی‌هوازی مهاجم را از بین می‌برد که بدون جراحی فلپ و حتی با جرم‌گیری و شستشو این کار ممکن نمی‌باشد.
پیوند لثه و استخوان
در موارد حاد ممکن است نیاز باشد تا پیوند لثه توسط کام دهان یا پیوند غشاء مصنوعی ( آلودرم) انجام شود تا بافت آسیب‌دیده لثه جایگزین شود. در پیوند استخوان یا جراحی احیایی نیز بافت استخوانی که از بین رفته جایگزین میشود. برای جلوگیری هرچه بیشتر از دست دادن دندان و یا جلوگیری از پیشرفت عفونت لثه که سبب ایجاد نقص در اعضاء شده از پیوند استفاده میشود.
درمان با لیزر
مطالعات نشان داده که جراحی با لیزر در موارد خاص می‌تواند بیماری لثه را درمان کند. برای درمان با لیزر با دندانپزشک یا متخصص عفونت لثه مشورت کنید. ولی در نظر داشته باشید که جراحی با لیزر شیوه‌ای جدید بوده که به‌سرعت در حال رشد است و ممکن است بیمه این نوع درمان را پوشش ندهد.
ایمپلنت دندان
در بعضی موارد عفونت لثه سبب از دست دادن یک یا چند دندان میشود. درنتیجه می‌توانید دندانهای خود را با ایمپلنت یا کاشت دندان با کیفیت بالا جایگزین کنید. با توجه به سوابق پزشکی و مشکلات سلامتی خود در مورد استفاده از ایمپلنت با دندانپزشک یا متخصص بیماری لثه مشورت کنید.
