بریس‌های ارتودنسی ابزارهایی هستند که برای کمک به صاف و ردیف کردن دندان‌ها و اصلاح حالت دندانهای فرد استفاده می‌شوند.اندر بایت،اوربایت، کراس بایت،اپن بایت و ناهنجاری‌های فک و دندانی از جمله مواردی هستند که از بریس‌های ارتودنسی برای درمان آنها استفاده میشود.
انواع وسایل و تجهیزات ارتودنسی
انواع وسایل و تجهیزات مورد استفاده در ارتودنسی عبارت‌اند از:
قالب بین کامی/نانس/ارک یا قوس زبانی
قالب بین کامی(transpalatal bar)/نانس(Nance )/آرک یا قوس زبانی(lingual arch ) وسایل ارتودنسی هستند که در قوس بالا و پایین دهان، برای حفظ فضا در دهان، استفاده می‌شوند. در اصل از این وسایل برای بیمارانی به کار برده می‌شد که در مرحله‌ی رویش انتقالی دندان‌ها(همه‌ی دندانهای دائمی روییده نشده‌اند) بودند، تا فضای کافی را برای رویش دندانهای دائمی‌شان حفظ کنند. در مواردی که بهتر است از این وسایل استفاده شود، کار گذاشتن آنها مرحله‌ی آغازین درمان ارتودنسی خواهد بود.
بیوناتور bionator
بیوناتور یک وسیله‌ی متحرک است که با افزایش میزان رشد فک پایین ، به اصلاح مشکل “اوربایت” کمک می‌کند. در مواردی که بهتر است از این ابزار استفاده شود، آن را در فاز اولیه‌ی درمان ارتودنسی به کار می‌برند.
نکات کلیدی
- بیوناتور را باید در همه وقت استفاده کرد به جزء در هنگام غذا خوردن یا مسواک زدن؛ استفاده‌ی مداوم از آنها کلید موفقیت درمان ارتودنسی با استفاده از این ابزار است.
- فک پایین باید جلوتر بیاید،و در وضعیت “متعادل” قرار بگیرد.
- بیوناتور را حداقل یک‌بار در روز مسواک بزنید.
بایت پلان
بایت پلان (BITEPLAN) وسیله‌ای است که برای کاهش مشکل اوربایت به کار برده میشود که در آن،دندانهای جلویی فک بالا تا حد زیادی روی دندانهای جلویی فک پایین را می‌پوشانند. این دستگاه مانع میشود که بیمار کلاً دندانهای عقبی را روی هم قرار ندهد.این کار باعث میشود تا دندانهای عقبی به‌طور طبیعی روییده شوند و در نتیجه جلو آمدگی دندانهای جلویی بالا کمتر شود.
نکات کلیدی
- بایت پلن را در همه اوقات استفاده کنید، به جز در زمان غذا خوردن یا مسواک زدن.
- هنگام غذا خوردن،احتیاط کنید؛ لبه‌ی بعضی از دندان‌ها ممکن است روی‌هم ساییده شوند.
- مراقب باشید که بایت پلن تمیز بماند،برای این منظور آن را حداقل روزی یک‌بار مسواک بزنید.
بایت اسپلینتBITESPLINT
بایت اسپلینت(bitesplint ) یک وسیله‌ی لاستیکی است که متناسب برای هر بیمار ساخته میشود و روی دندانهای پایین قرار می‌گیرد. در اصل از این وسیله برای کمک به اصلاح مشکل کراس بایت(دندانهای بالا در داخل دندانهای پایین قرار گرفته‌اند) استفاده و به همراه سیم‌کشی‌های دندانهای بالایی کار گذاشته میشود. این دستگاه مانع از بستن کامل دندان‌ها روی‌هم شده و درنتیجه باعث میشود تا دندان یا دندان‌هایی که در کراس بایت هستند، به موقعیت مناسبی جابه‌جا شوند.
نکات کلیدی
- بایت اسپلینت را در همه اوقات استفاده کنید، به جز در زمان غذا خوردن و مسواک زدن دندان‌ها.
- هنگام غذا خوردن خیلی مراقب باشید. زیرا لبه‌ی دندان‌هایتان ممکن است با یکدیگر برخورد کنند و احتمال شکستگی وجود داشته باشد.
- بایت اسپلینت را حداقل یک‌بار در روز مسواک بزنید.
- وقتی بایت اسپلینت در دهانتان قرار دارد، از نوشیدن نوشابه یا خوردن آب نبات خودداری کنید.
اکسپاندر نوع پروانه‌ای
اکسپاندر یا بسط دهنده‌ی نوع پروانه‌ای قسمت جلوی آرک بالا را بدون بسط دادن قسمت عقب، بسط می‌دهد. همان‌طور که در تصویر می‌بینید، اکسپاندر نوع پروانه‌ای از اتصالات فلزی تشکیل شده است که روی دندانهای آسیاب دوم (بزرگ) قرار می‌گیرند و توسط قالب‌های فلزی به بدنه‌ی اصلی این وسیله متصل می‌شوند. بدنه‌ی اصلی این وسیله با یک پیچ اکسپانشن (باز و بسته شونده)، در مرکز بسته میشود.
نکات کلیدی
- این اکسپاندر را با چرخاندن پیچ اکسپانشن با یک “کلید” به کار بی اندازید.
- کار بسط دادن به طور عادی در طی 2 الی 3 هفته کامل میشود.
- این بسط دهنده باید به مدت 6 ماه در جای خود باقی بماند تا از بازگشت دندان‌ها به جای قبلی‌شان جلوگیری شود.
فنرهای فورسس FORSUS
از فنرهای فورسس در مواردی استفاده میشود که دندانهای بالا نسبت به دندانهای پایین خیلی جلوتر هستند. این فنرها تقریباً تأثیری مشابه با تأثیر نوارهای لاستیکی (کش ها) دارند و در اصل هنگامی از آنها استفاده میشود که بیمار نتواند همکاری لازم را جهت استفاده از کش ها یا هدگیر داشته باشد.
نکات کلیدی
- فنرهای فورسس در روزهای اول موجب کمی ناراحتی و درد می‌شوند.
- معمولاً باید آنها را به مدت 3 تا 4 ماه استفاده کرد.
- برای تمیز نگه داشتن آنها، باید اطراف فنرها را به دقت مسواک زد.
- برای جلوگیری از خم شدن یا شکستن فنرها، باید هنگام غذاخوردن خیلی احتیاط کرد.
سیم‌کشی‌ها
سیم‌کشی‌ها، مکانیسمی هستند که دندان‌پزشکان از آنها برای دست‌کاری و ایجاد تغییراتی در دندان‌ها استفاده می‌کنند. به عبارت دیگر، این وسایل صرفاً دارای اتصالاتی هستند که دندانپزشک می‌تواند با کمک آنها دندان‌ها را بگیرد و حرکت دهد. به‌طورمعمول سیم‌کشی‌ها از نوارهایی (بندهایی) تشکیل شده‌اند که روی دندانهای آسیاب قرار می‌گیرند (به دور دندان پیچیده می‌شوند) و همچنین شامل براکت هایی هستند که به دندانهای دیگر چسبانده می‌شوند. برای چسباندن این براکت‌ها به دندان‌ها، از یک نوع چسب بخصوصی استفاده میشود. قدرت این چسب به اندازه‌ای است که می‌تواند سیم‌کشی‌ها را در حین درمان ارتودنسی در جایشان نگه دارد، اما تا حدی است که میتوان در پایان درمان، سیم‌کشی‌ها را از روی دندان‌ها خارج کرد.
هد گیر
این وسیله هنگامی استفاده میشود که میزان رشد فک‌های بالا و پایین باهم متفاوت باشند، به‌طوری‌که دندان‌ها و فک بالا خیلی جلوتر از دندان‌ها و فک پایین هستند. این وضعیت اغلب باعث میشود تا فرد ظاهری با دندانهای روبه جلو یا ” دهان جلو آمده ” داشته باشد و همچنین می‌تواند منجر به همپوشانی بیش از حد عمودی دندانهای جلو (افتادگی دندانهای بالا روی دندانهای پایین در قسمت جلوی دهان) یا ” دیپ بایت” شود.
نکات کلیدی
- هدگیر را حداقل 14 ساعت در روز استفاده کنید. به عبارت دیگر، بعد از مدرسه، بعد از شام و در تمام طول خواب شبانه‌تان.
- هر چه به‌طور مداوم‌تری از هدگیر استفاده کنید، مدت زمانی که باید از این وسیله استفاده کنید کمتر خواهد بود.
- بیمارانی که از هدگیرشان به‌خوبی استفاده می‌کنند, معمولاً می‌توانند بعد از یک سال استفاده از آن را کنار بگذارند.
- هنگام خارج کردن هدگیر از دهان و از روی صورتتان و همچنین هنگم گذاشتن آن، خیلی آرام عمل کنید. در غیر این صورت، بندهای دندانهای آسیاب ممکن است شل شوند؛ در این شرایط در اسرع وقت به پزشک خود مراجعه کنید تا آنها را ترمیم کند.
- در هر بار مراجعه به متخصص ارتودنسی‌تان برای انجام تنظیمات لازم، حتماً هدگیرتان را با خود همراه داشته باشید.
نگه‌دارنده‌ی (ریتینر) فنری فک پایین
در مواردی که پلاک و جرم دندان و یا مشکلی در بهداشت لثه‌های متورم وجود داشته باشد، ممکن است پزشک استفاده از یک ریتینر یا نگه‌دارنده‌ی فنری فک پایین را به بیمار توصیه کند. همچنین در صورتی که کمی بازگشت در حرکت دندان‌ها وجود داشته باشد، از این ریتینر یا نگه‌دارنده‌ی ارتودنسی استفاده می‌کنند. این ابزار، یک نگه‌دارنده‌ی متحرک و کوچک است که از جنس آکریلیک بوده و شامل سیمی میشود که روی دندانهای جلویی فک پایین قرار می‌گیرد. از نگه‌دارنده‌ی فنری فک پایین معمولاً برای صاف و ردیف کردن دندان‌ها یا برای اصلاح مقداری چرخش یا کجی دندان‌ها استفاده میشود.
اکسپاندر یا وسیع کننده کام
در زمینه‌ی درمان‌های ارتودنسی، هیچ وسیله و تجهیزاتی در بسط دادن آرک بالایی دهان مؤثرتر از این وسیله نیست. برای بیمارانی که باید عرض آرک دندانی بالایی‌شان افزایش یابد، بسط دهنده یا اکسپاندر کامی اولین گزینه‌ی انتخابی متخصصان ارتودنسی خواهد بود. این وسیله نه تنها مشکل کراس بایت را برطرف کرده، بلکه همچنین فضای لازم برای رفع شلوغی دندان‌ها را نیز فراهم می‌کند.
نکات کلیدی
- کار بسط دادن کام با این وسیله در طی دو الی سه هفته طول می‌کشد.
- وسیع کننده باید حدود شش ماه در جای خود باقی بماند. این امر به استخوان فرصت می‌دهد تا در موقعیت جدید خود ثابت بماند. اگر این اکسپاندر را خیلی زود برداریم، استخوان‌ها و دندان‌ها به جای قبلی خود باز خواهند گشت.
- ایجاد فضایی در بین دو ردیف دندانهای بالایی در طی فرایند وسیع کنندگی کاملاً طبیعی و حتی امری مطلوب در طی این فرایند است. این امر نشانه‌ی آن است که دو استخوانی که کام را تشکیل می‌دهند ، به خوبی از هم بازشده‌اند.
- اکسپاندرتان را تمیز نگه دارید، این کار را می‌توانید با دقیق مسواک زدن آن انجام دهید.
ابزار آونگی /پندکس –PENDEX
از وسیله‌ی آونگی یا پندکس (pendex) در اصل در مواردی استفاده میشود که دندانهای آسیاب بالایی خیلی جلو آمده باشند و باید به عقب کشیده شوند. هدف از به کار بردن این ابزار ، متناسب کردن دندانهای بالایی نسبت به دندانهای پایینی می‌باشد.
نکات کلیدی
- این ابزار معمولاً به مدت سه الی شش ماه باید در دهان باقی بماند.
- این ابزار معمولاً بخشی از مرحله‌ی اولیه‌ی درمان ارتودنسی است.
- مراقب باشید که همه‌ی قسمت‌های این وسیله تمیز بمانند، این کار را میتوان با مسواک زدن ملایم آن انجام داد.
بندهای لاستیکی (کش ارتودنسی)
بندهای لاستیکی یا کش های ارتودنسی ، اولین مکانیسمی هستند که دندان‌پزشکان از آن برای حرکت دادن دندان‌ها استفاده می‌کنند به طوری که دندانهای بالا و پایین را به خوبی به هم می‌بندد. این کش های را میتوان به فرم‌های متعددی در دهان متصل کرد. بندهای لاستیکی با استفاده از قلاب‌هایی از براکت‌ها یا بندها به دندان‌ها وصل می‌شوند.
جداسازهای دندانی
جداسازهای دندانی(Separators) حلقه‌های لاستیکی یا فلزی هستند که در بین محل تماس دندان‌ها قرار می‌گیرند. هدف از به کارگیری آنها، ایجاد فضایی بین دندان‌ها بوده تا بتوان بندهای ارتودنسی را بر روزی دندانهای آسیاب قرار داد. جداسازهای دندانی، پنج تا دو روز قبل از شروع درمان کار گذاشته می‌شوند. این حلقه‌ها ممکن است در ابتدا موجب کمی درد و ناراحتی شوند.گاهی اوقات بیماران این احساس را به این صورت بیان می‌کنند که گویا یک تکه گوشت در بین دندان‌هایشان گیر کرده است.
میخ‌های پشت دندانی (زبانی)
از میخ‌های پشت دندانی (زبانی) در مواردی استفاده میشود که بیمار مشکل جدی زبان زدن به پشت دندان یا مکیدن انگشت شست دارد که می‌تواند منجر به بروز عارضه‌ی اوپن بایت (نرسیدن دندانهای جلویی فک بالا و دندانهای جلویی فک پایین در هنگام بستن دهان) شود. میخ‌های زبانی به بیمار کمک خواهد کرد که از زبان زدن به پشت دندان خودداری کند و یا مانع از بیمار شود که به‌راحتی انگشتش را بمکد.
براکت‌های توربو
براکت‌های توربو، وسایلی هستند که از آنها برای کاهش مشکل دیپ بایت استفاده میشود که در آن دندانهای جلویی فک بالا ، دندانهای جلویی فک پایینی را تا حدی زیادی می‌پوشانند. کار این وسایل این است که از کامل بسته شدن دندانهای عقبی روی هم جلوگیری می‌کند؛ این امر باعث میشود که دندانهای عقبی به‌طور طبیعی روییده شوند و در نتیجه همپوشانی دندانهای جلویی را کاهش می‌دهد.
نگه‌دارنده‌ی فک بالا (متحرک)
یک نوع پوشش سریع یا ریتینر Essix (پلاستیک شفاف)، اولین ریتینر یا نگه دارنده‌ای است که اکثر بیماران در روزی که سیم‌کشی‌ها برداشته می‌شوند، دریافت می‌کنند. ریتینرها یا نگه‌دارنده‌های فک بالا را باید در همه وقت استفاده کرد، تا وقتی که بیمار بتواند از نگه‌دارنده‌ی Hawley استفاده کند. این نگه‌دارنده‌ها به حفظ صافی و ترتیب جدید دندان‌ها کمک می‌کند، در حالی که در همین حین حرکات کوچک و کنترل شده‌ی دندان‌ها را که متخصصین ارتودنسی آن را ” فرایند نشست کردن” می‌نامند، میسر می‌سازد. وقتی این وسیله طبق دستورالعمل داده شده به کار برده شود، حالت دندان‌ها در هفته‌های ابتدایی و بحرانی بعد از برداشتن سیم‌کشی‌ها واقعاً بهتر خواهد شد.
آرک یا قوس کاربردی
در اغلب اوقات، قبل از آنکه بریس‌ها یا سیم‌کشی‌های ارتودنسی بروی همه‌ی دندان‌ها قرار بگیرند، پزشک نیاز دارد که فضای کافی را برای اصلاح مشکل اوربایت (جلو بودن بیش از حد دندانهای جلویی) ایجاد کند. یک راه برای انجام این کار استفاده از آرک‌های کاربردی بالایی یا پایینی است. این آرک‌ها از سیم‌هایی تشکیل‌شده که مستقیماً از دندانهای آسیاب به دندانهای جلویی کشیده می‌شوند و از روی دندانهای آسیاب کوچک می‌گذرند.
