دستگاه‌های ارتودنسی که به دندان متصل می‌شوند و بیمار قادر به برداشتن آنها نیست، دستگاه ارتودنسی ثابت نامیده میشود. ارتودنسی ثابت براساس نوع و طراحی، می‌تواند جهت لنگر (انکورج)، اصلاح برخی ناهماهنگی‌های اسکلتی یا فک و درمان بی‌نظمی دندانی بکار رود. دستگاه ارتودنسی ثابت شامل وسایل ارتودنسی است که اتصالاتی دارند که به سطح دندان متصل می‌شوند و نیرویی که توسط این اتصالات با استفاده از سیم ارتودنسی و/یا ابزارهای کمکی دیگر وارد میشود. این اعمال کنترل توسط ارتودنسی ثابت در مقایسه با ارتودنسی متحرک بسیار بیشتر است و دندان می‌تواند در هر سه سطح فضا حرکت کند.
تنها اگر متخصص ارتودنسی بر اساس ارزیابی تشخیصی، لزوم استفاده از ارتودنسی را توصیه کند، شما یا کودکتان می‌توانید از آن استفاده کنید. می‌توانید یک جلسه مشاوره با متخصص ارتودنسی مانند دکتر صالحیان داشته باشید تا درباره دستگاه‌های ارتودنسی اطلاعات بیشتری دریافت کنید و اینکه آنها می‌توانند شما را در رسیدن به اهداف زیبایی و سلامتی همراهی کنند. اگر متخصص ارتودنسی تعیین کند که کاندیدای مناسبی برای ارتودنسی دهانی هستید، می‌توانند یک دستگاه سفارشی برای شما آماده کنند. ارتودنسی ثابت مانند بریس‌ها در مطب قرار داده می‌شوند. دیگر ارتودنسی‌ها مانند نگهدارنده (ریتینر)، پس از اینکه متخصص ارتودنسی اثر دهان و دندان شما را ثبت کرد، در آزمایشگاه دندانپزشکی ساخته میشود.
مزایای ارتودنسی ثابت
- کنترل دقیق پخش نیرو روی تک تک دندان‌ها
- حرکت چندگانه دندان بطور همزمان انجام میشود
- این روش بسیار راحت‌تر از ابزارهای مایوفانکشنال یا متحرک است و به نحوه استفاده بیمار بستگی ندارد، زیرا این ارتودنسی در دهان ثابت است
موارد مصرف ارتودنسی ثابت
- اصلاح ناهماهنگی‌های اسکلتی خفیف تا متوسط
- اینتروژن و اکستروژن دندان‌ها
- اصلاح چرخش دندان
- بهبود اوربایت و اورجت
- حرکت چندگانه دندان
محدودیت‌های ارتودنسی ثابت
- نگرش بیمار: کمبود انگیزه از طرف بیمار یکی از عوامل شکست ارتودنسی است؛ متخصص ارتودنسی باید اهداف درمان را با بیماران و بدون حضور والدین در میان بگذارد.
- بهداشت دهان: سطح بالای بهداشت دهان باید در طول درمان حفظ شود، اگر بهداشت دهان رعایت نشود، به احتمال بسیار زیاد مواد آهکی استخوان کم شده، پوسیدگی افزایش می‌یابد و مشکلات لثه بسیار شدید خواهد بود.
- پیامدهای استفاده از ارتودنسی: عادلانه نیست که بدون توضیحات اولیه درباره دستگاه ارتودنسی، احساسی که در طول درمان تجربه خواهند کرد و مدت زمان درمان، ارتودنسی ثابت را به دندان بچسبانند
- همکاری: همکاری بیمار در تمام طول درمان ضروری است، بیمار باید نیاز به دنبال کردن دستورالعمل‌های خاص را درک کند، اگر او تمایل نداشته یا قادر نباشد آنها را انجام دهد، پس برای درمان ارتودنسی مناسب نیست.
- سابقه پزشکی: مشکلات عمومی پزشکی بیمار باید قبل از درمان ارتودنسی در نظر گرفته شود.
اجزاء دستگاه ارتودنسی ثابت
اجزایی که دستگاه ارتودنسی ثابت را تشکیل می‌دهند می‌تواند شامل دو نوع زیر باشد که به توانایی آنها برای ایجاد نیرو بستگی دارد:
اجزاء فعال:
- سیم ارتودنسی
- جداکننده
- قلاب‌ها
- کش (بیرونی و درون دهانی) و کش لیگاتور
اجزاء غیرفعال:
- باندها
- براکت
- سیمهای لیگاتور
- اتصالات زبانی (گیره و دکمه)
باندها
باندها اتصالات حلقوی فلزی هستند که به دندان شخص متصل میشود و فضایی را برای دیگر ابزارهای کمکی مانند لوله‌های باکال، باتن‌های دهانی، فراهم می‌کند که اکثراً روی دندان‌های آسیاب بکار گرفته میشود و روی هر دندان بخصوص در موارد زیر قابل استفاده است:
- خرابی مداوم اتصالات باند
- تغییر چرخش (سیستم نیروی دوگانه)، اصلاح کراس بایت (اتصالات زبانی و دهانی)
دندان‌ها، قبل از باندینگ لازم است که از هم جدا شوند، تماس بسیار نزدیک دندان‌ها قرار گرفتن باند را بطور مناسب غیرممکن می‌کند، بنابراین اینکار باید قبل از باندینگ انجام شود. گرچه جداکننده‌ها در انواع مختلف وجود دارد، اما کارکرد آنها شبیه به هم است، وسیله‌ای که دندان‌ها را وادار می‌کند که از هم جدا شوند تا زمانی در آنجا باقی می‌ماند که حرکت اولیه دندان انجام شود، بنابراین دندان‌ها قبل از باندینگ کمی از هم فاصله می‌گیرند. گاهی اوقات از لوله‌های باندینگ استفاده میشود.
چسباندن باند ارتودنسی شبیه به چسباندن قالب ترمیمی است اما جزئیات آن کاملاً تفاوت دارد، که در دندانپزشکی ترمیمی تقریباً تمامی مینای دندان برداشته میشود و چسب به عاج دندان متصل میشود، در حالی که در ارتودنسی، چسب روی مینای دندان قرار می‌گیرد. چسباندن با استفاده از هرنوع چسب‌های دندانپزشکی انجام میشود، کنترل مقدار رطوبت در طول چسباندن ضروری است، پلی کربوکسیلات روی یا چسب یونومر شیشه‌ای (این مورد ترجیح داده میشود) می‌توان بکار گرفت.
براکت‌ها
براکت‌ها یک جزء غیرفعال هستند که کار انتقال نیروی حرکتی دندان از سیم ارتودنسی، کش‌ها و دیگر اجزاء فعال ارتودنسی ثابت را انجام می‌دهد.
براکت‌ها براساس مواد بکار رفته در ساخت آنها، به چند دسته تقسیم می‌شوند:
- فولاد ضد زنگ: این نوع نسبت به باندهایی که سال‌های پیش بکار گرفته می‌شدند، از نظر زیبایی پیشرفت زیادی داشته است، آنها از آلیاژهای استیل ضدزنگ مقاوم در برابر خوردگی ساخته شده‌اند، ساخت آنها آسان است و محکم و ارزان قیمت هستند.
- براکت‌های پلاستیکی: اولین نوع پلاستیک از پلی کربنات و پودر قالب سازی پلاستیکی ساخته شده بود، اصلی‌ترین مشکل آن تغییر رنگ بود. زیبایی از مزایای آن است.
- براکت‌های سرامیکی: آنها عمدتاً از اکسید آلومینیوم ساخته می‌شوند و با نگهدارنده مکانیکی و شیمیایی به مینای دندان متصل می‌شوند و مزایای آن این است که از نظر زیبایی نیز مقبول هستند.
- براکت‌های تیتانیوم: آنها ویژگی خوبی مانند مقاومت در برابر خوردگی، چگالی کم، قدرت بالا و با بافت‌های بیولوژیکی سازگاری زیستی دارند؛ اما بسیار گران‌قیمت هستند.
سیمهای ارتودنسی
مقدار و نوع نیروی وارد شده به دندان شخص را می‌توان با تغییر قطر مقطعی و نوع سیم و / یا مواد سازنده آن کنترل کرد.
انواع سیم‌ها با توجه به مواد سازنده آن:
- آلیاژ فلزات گرانبها (طلا)
- استیل ضدزنگ
- نیکل تیتانیوم: آلیاژ نیکل تیتانیوم دو ویژگی قابل توجه دارد که در آلیاژهای حافظه دار شکلی دندانپزشکی و قابلیت ارتجاعی بالا بی‌نظیر هستند.
- تیتانیوم بتا
- کامپوزیت
معایب ارتودنسی ثابت
- گران‌قیمت هستند
- ممکن است برای برخی از بیماران از نظر زیبایی ظاهری قابل قبول نباشد
- به مهارت بالایی نیاز دارد
- احتمال ایجاد حرکت نامطلوب دندان وجود دارد
- نیاز به نشستن طولانی مدت روی صندلی در طول درمان دارد
- بهداشت دهان باید به بهترین شکل رعایت شود
دستگاه‌های ارتودنسی مدرن
- ارتودنسی ثبات زبانی: از براکت‌هایی استفاده می‌کند که به سطوح زبان / کام دندانی متصل می‌شوند و با سیمهای ارتودنسی پیکربندی شده‌اند. برای بیماران از نظر زیبایی مناسب است اما کمی احساس ناراحتی ایجاد می‌کند (پس از قرار دادن آن، تلفظ کلمات با سختی انجام میشود). انجام آن کمی سخت و وقت‌گیر است.
- ارتودنسی الاینر شفاف: الاینر شفاف در ابتدا به عنوان یک نگهدارنده بکار گرفته می شد. امروزه الاینر به عنوان ابزاری برای درمان جابجایی خفیف دندان در بزرگسالان یا نوجوانان که تغییرات رشد مورد نیاز نیست، بکار می‌رود، الاینر شفاف دارای این مزیت است که دستگاه ارتودنسی را نامرئی کرده یا به ندرت قابل مشاهده است.
عوارض متداول پس از درمان با دستگاه ارتودنسی ثابت
- سوزش و ناراحتی (زخم) لب‌ها و گونه: موم تسکین دهنده ارتودنسی در دسترس است و می‌تواند تا زمانی که بیمار به دستگاه ارتودنسی سازگاری پیدا می‌کند، بکار گرفته شود.
- براکت در طول غذا خوردن از کار می‌افتد: مراجعه به متخصص ارتودنسی جهت رفع هر نوع مشکلی لازم است
- بیرون زدگی سیم‌ها: بهتر است جهت تعمیر آن به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید
دستورالعمل برای بیمارانی که از ارتودنسی ثابت استفاده می‌کنند
مراقبت از ارتودنسی ثابت بسیار اهمیت دارد. باید بطور منظم تمام دندان‌های خود را تمیز کنید و مراقبت باشید که بریس خود را نشکنید.
تمیز کردن
- از مسواک ارتودنسی استفاده کنید که به تمام نواحی جلوی دهان و قسمت جلو و پشت دندان‌های کناری دسترسی داشته باشید: مانند تمیز کردن در طول سیم‌ها. هر فک را بطور جداگانه تمیز کنید
- از مسواک بین دندانی برای تمیز کردن هر پلاک باقی مانده بین دندان‌ها استفاده کنید. روی نواحی بین لثه‌ها، براکت‌ها و زیر سیم‌ها را در نظر داشته باشید.
- همیشه پس از هر وعده غذایی و قبل از رفتن به رختخواب دندان‌ها را تمیز کنید
- از خمیردندان حاوی فلوراید استفاده کنید
- از دهان شویه حاوی فلوراید یا ژل فلوراید استفاده کنید. این کار باید آخرین چیزی باشد که در شب انجام می‌دهید.
غذا خوردن
باید به چیزی که می‌خورید و چگونه خوردن آن بسیار دقت کنید. از خوردن غذاهایی بسیار سخت یا چسبناک مانند تافی شکلاتی، جویدن آدامس، نان خشک، غلات صبحانه و بیسکوییت‌های خشک خودداری کنید. از نوشیدن مایعات گازدار بپرهیزید زیرا مقدار بالای شکر و اسید آن می‌تواند لکه‌های دائمی روی دندان ایجاد کند. از این پس تمامی غذاها حتی غذاهایی که فکر می‌کنید نرم هستند، ابتدا باید به قطعات کوچک تقسیم شوند و به آرامی با دندان‌های کناری جویده شوند. بیشتر این موارد منطقی هستند، اما قبل از خوردن هرچیزی اول فکر کنید. شکستن هر بخش از دستگاه می‌تواند درمان را به عقب بازگرداند و به این معنی است که بریس بیش از زمان مورد نیاز، در دهان شما باقی می‌ماند.
مشکلات
پس از اینکه بریس در دهان شما قرار گرفت، دندان‌ها حساس خواهند شد که امری طبیعی است. یک مسکن خفیف مانند پاراستامول یا ایبوپروفن کمک کننده است. اگر براکت یا باند به لب‌ها و گونه شما برخورد می‌کند، ممکن است لازم باشد از موم تسکین دهنده ارتودنسی استفاده کنید (واکس) که در مطب پزشک قابل تهیه است. دندان‌ها شل به نظر می‌رسند، نگران نباشید، کاملاً عادی است.
شکستگی
اگر بریس شما شکست، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید مگر اینکه نوبت بعدی مراجعه شما، در همان روز یا روز بعد باشد. تمامی تکه‌های جدا شده از آن را نگه دارید و هنگام مراجعه به متخصص ارتودنسی با خود ببرید. سعی نکنید که بریس را بشکنید. به یاد داشته باشید که شکستگی آن به معنی طولانی شدن درمان است. لازم است که در طول درمان ارتودنسی، جلسات چکاب منظم با دندانپزشک خود را ادامه دهید.
