برای درمان نامرتبی دندانها معمولاً پزشک استفاده از بریس یا تنظیم کننده دندان را به مدت مشخص توصیه می‌کند. مدت زمان استفاده از بریس به نیازهای خاص هر فرد بستگی دارد اما رفتار فرد مشخص کننده طول درمان است. باید از توصیه‌های متخصص ارتودنسی پیروی کنید و سعی کنید عادات سالم داشته باشید تا برنامه درمان با موفقیت سپری شود و از بروز عوارض جانبی یا طولانی شدن دوران درمان جلوگیری گردد.
یکی از سؤالاتی که اکثر بیماران از متخصص ارتودنسی میپرسند زمان لازم برای درمان و مرتب شدن دندانها است. معمولاً نمی‌توان پاسخ دقیقی به این سؤال داد زیرا نیازهای همه افراد یکسان نیست با این حال متخصص ارتودنسی میتواند قبل از شروع درمان اطلاعات لازم را در اختیار بیمار قرار دهد. اگر شما هرگونه سؤالی در خصوص طول دوره درمان با ارتودنسی دارید می‌توانید به مطب دکتر صالحیان مراجعه نمایید.
ارتودنسی چه مزایایی دارد؟
ارتودنسی مزایای متعددی دارد که برخی از آنها به شرح زیر می‌باشند:
- مرتب شدن دندانها، بهبود زیبایی لبخند، و افزایش سلامت بایت
- درست جویدن و بلعیدن مواد غذایی
- جلوگیری از وارد شدن ضربه به دندان‌های جلو در افرادی که دندان‌های برجسته دارند.
- جلوگیری از بروز بیماری‌های لثه، پوسیدگی دندان و مشکلات فک مانند اختلال مفصل تمپورومندیبولار
- پیشگیری و بهبود مشکلات تکلم ناشی از بدشکلی دندان
- اعتماد به نفس با خلق لبخندی زیبا
درمان با ارتودنسی چقدر طول میکشد؟
میتوان در هر سنی اقدام به استفاده از ارتودنسی نمود و امروزه بزرگسالان در سنین مختلف برای مرتب کردن دندان‌های خود متقاضی درمان با ارتودنسی هستند. اما طول درمان ارتودنسی در بزرگسالان و کودکان یکسان نیست. اکثر افراد از پزشک خود در خصوص طول دوره درمان و تفاوت آن با درمان کودکان سؤال میپرسند اما به طور مشخص با توجه به متفاوت بودن شرایط هر فرد طول دوره درمان در همه افراد یکسان نیست. عوامل متعددی وجود دارد که بر طول درمان تأثیر می‌گذارند که برخی از آنها عبارتند از سن، شرایط خاص هر فرد، و نوع ارتودنسی مورد استفاده. وضعیت دندانها و تعداد مشکلاتی که باید درمان شود از عوامل مهمی هستند که بر طول درمان تأثیر می‌گذارند. سن در این راستا نقش مهمی ندارد. به طور متوسط طول درمان با ارتودنسی حدود یک تا سه سال طول میکشد اما با توجه به شرایط خاص هر فرد ممکن است زمان درمان طولانی تر یا کوتاه تر شود. در بخش زیر به فاکتورهای مختلف اشاره میکنیم که مدت زمان استفاده از ارتودنسی را مشخص می‌کند:
منحصر به فرد بودن شرایط دهان
متخصص ارتودنسی در جلسات اول نمی‌‌داند که دندان شما چگونه به ارتودنسی واکنش نشان میدهد. در برخی از بیماران در جلسات اول دندان شروع به حرکت کردن و مرتب شدن می‌نماید اما در برخی دیگر مدت بیشتری طول میکشد تا نتایج اولیه ایجاد گردد که این مسئله به منحصر به فرد بودن شرایط دهان هر شخص بستگی دارد.
سطح تجربه متخصص ارتودنسی
میزان تجربه و مهارت متخصص ارتودنسی میتواند بر زمان درمان تأثیر بگذارد. به عنوان مثال یک پزشک با تجربه می‌داند چگونه در کمترین زمان ممکن نتایج اولیه مطلوبی را ایجاد نماید. در صورتی که متخصص ارتودنسی کمتر از ۳ سال تجربه داشته باشد ممکن است نتواند در زمان مطلوب نتایج دلخواه را ایجاد کند.
شدت نامرتبی دندانها
یکی از دلایلی که بیماران را به مطب متخصص ارتودنسی می‌‌کشاند شلوغی دندانها، بیرون زدگی آنها یا فاصله زیاد بین دندانها است. اگر شما از این مشکلات رنج می‌برید بهتر است به پزشک مراجعه نمایید تا به مرتب کردن دندان‌های شما بپردازد و از بروز عوارضی مانند پوسیدگی دندان، بیماری لثه و از بین رفتن مینای دندان جلوگیری شود. طول دوره درمان با توجه به نوع و شدت مشکلات شما متفاوت خواهد بود به عنوان مثال در برخی موارد کشیدن یک یا چند دندان برای ایجاد فضای بیشتر ضرورت می‌یابد.
وضعیت بایت
نحوه قرارگیری دندان‌های ردیف بالا و پایین بایت نامیده میشود. در برخی موارد بایت در وضعیت نامناسبی قرار می‌گیرد که نیاز به درمان دارد. برخی از انواع بایت به شرح زیر می‌باشند:
- اوپن بابت
- دیپ بایت
- آندربایت
- کراس بایت
درمان بایت با ارتودنسی در مقایسه با درمان شلوغی دندان با ارتودنسی مدت بیشتری طول میکشد.
آیا سن بیمار در برنامه درمان اهمیت دارد؟
همانطور که حدس می‌‌زنید طول دوره درمان ارتودنسی در افراد بزرگسال نسبت به کودکان و نوجوانان کمی طولانی تر است. اگر فرآیند درمان در دوران کودکی شروع شود معمولاً نتایج مورد انتظار طی مدت کوتاه تری به دست می‌آید و دندانها راحت تر حرکت میکنند. دندان افراد بزرگسال مدت بیشتری طول میکشد تا شروع به حرکت کند و در جای مطلوب قرار بگیرد.
شلوغی بیش از حد دندان منجر به طولانی شدن درمان خواهد شد
از آنجایی که همه افراد مشکلات یکسانی ندارند پزشک از روش‌های درمانی متعددی استفاده می‌کند. کمترین زمان برای رفع مشکلات دندان از قبیل فاصله بیش از حد یا شلوغی آنها چند ماه طول میکشد. اما برخی از افراد بزرگسال دچار چندین مشکل هستند که درمان آنها مستلزم صرف زمان طولانی تر است به عنوان مثال بیمار علاوه بر شلوغی دندان با مشکلات دیگری از قبیل از بین رفتن استخوان و لثه، سردرد، از بین رفتن مینای دندان، درد فک و پوسیدگی دندان مواجه شده است که در این شرایط بیمار به ۳۶ ماه درمان نیاز دارد تا به نتایج مطلوب دست پیدا کند.
انواع ارتودنسی
انواع مختلفی از ارتودنسی وجود دارد که هریک از آنها بر طول دوره درمان تأثیر می‌گذارند.
ارتودنسی فلزی و شفاف
ارتودنسی فلزی ضد زنگ و ارتودنسی سرامیکی شفاف از بهترین روش‌های ارتودنسی محسوب می‌شوند که می‌‌توانند در مقایسه با ارتودنسی لینگوال و تنظیم کننده شفاف طی مدت کوتاه تری دندانها را در وضعیت مطلوب قرار دهند و باعث کوتاه شدن زمان لازم برای درمان شوند. و با توجه به نوع مشکل بیمار حدوداً چند ماه تا ۳۶ ماه طول میکشد تا بیمار به نتایج دلخواه خود برسد. ارتودنسی سرامیکی از براکت‌های رنگ دندان و سیم مخصوص استفاده می‌کند اما به اندازه ارتودنسی فلزی نمی‌تواند فشار حاصل از بایت را تحمل کند.
بریس لینگوال
بریس لینگوال که در یک طرف از دندان قرار می‌گیرد از روش‌های محبوب و پر طرفدار در افراد بزرگسال است که باعث جلب توجه دیگران نمی‌شود. درمان با این روش طولانی تر است. متخصص ارتودنسی به ارزیابی سلامت دندان‌های بیمار میپردازد تا قالب دندان او را تهیه نموده و در لابراتوار دندانپزشکی اقدام به ساخت بریس مخصوص نماید. این بریس پشت دندان قرار می‌گیرد و توسط سیم ثابت میشود. هنگامی که بریس در قسمت خارجی دندان قرار می‌گیرد باعث حرکت کردن دندان در جهات مختلف خواهد شد به همین دلیل در مقایسه با سایر انواع بریس کارایی چندانی ندارد. افرادی که قصد درمان با این روش را دارند باید بدانند دوران درمان در آنها طولانی تر است و باید به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنند.
تنظیم کننده‌های شفاف
تنظیم کننده‌های شفاف متحرک هستند و باید هر چند هفته یک بار به تعویض صفحه پلاستیکی آنها پرداخت زیرا دندانها مدام در حال حرکت کردن هستند. شما می‌توانید هر روز صفحه پلاستیکی را از دهان خود خارج کرده و تمیز کنید. پیروی نکردن از دستورات پزشک و توجه نکردن به برنامه درمان باعث طولانی شدن فرایند منظم شدن دندانها خواهد شد. تنظیم کننده‌های شفاف در بیمارانی که به علت کشیدگی دندان، فاصله بین دندان‌های شان افزایش یافته گزینه مناسبی محسوب نمی‌شود. تحقیقات جامعی که در این رابطه انجام شده نشان میدهد درمان با این روش در مقایسه با ارتودنسی فلزی طولانی تر است اما به طور کلی افرادی که از این روش استفاده میکنند با مشکلات دندانی حاد مواجه نیستند.
سایر وسایل ارتودنسی
گاهی اوقات درمان با ارتودنسی شامل استفاده از چندین وسیله مخصوص است که بر روند درمان تأثیر می‌گذارند. برخی از این وسایل ارتودنسی به شرح زیر می‌باشند:
- کش که به بریس متصل میشود تا به بهبود فک کمک کند.
- توسعه دهنده کام که در سقف دهان قرار می‌گیرد و با ایجاد فشار خفیف به باز کردن فک کمک می‌کند. این وسیله در کودکان مورد استفاده قرار می‌گیرد که همچنان در حال رشد هستند که به مرتب شدن دندانها کمک می‌کند.
- هدگیر به وسیله ای گفته میشود که معمولاً در هنگام شب روی سر یا صورت قرار می‌گیرد و در صورتی که بیمار با مشکل فک مواجه شده باشد به ارتودنسی متصل می‌گردد.
نمی‌توانید بدون دلیل خاصی از پزشک خود بخواهید از این وسایل به منظور کوتاه کردن دوران درمان استفاده کند از سوی دیگر پیروی نکردن از دستورات پزشک باعث طولانی شدن فرآیند درمان خواهد شد.
همکاری بیمار با پزشک
با دندانپزشک خود در خصوص نگرانی‌ها و نیازهای خاص خود صحبت کنید. در برخی موارد میتوان برنامه درمان را با توجه به اتفاقات مهم زندگی تنظیم کرد. باید به خاطر داشته باشید که اگرچه فک و دندان شما منظم تر می‌شوند برای ثابت کردن محل جدید دندانها به درمان طولانی تری نیاز دارید. به عنوان مثال مدت بیشتری طول میکشد تا استخوان‌های فک در محل مناسب قرار بگیرند و برداشتن ارتودنسی قبل از زمان معین باعث اختلال در فرآیند پیشرفت خواهد شد.
در برخی موارد درمان ارتودنسی در کودکان و نوجوانان با مقاومت و مخالفت والدین آنها مواجه میشود که قصد دارند دوران درمان با تونسی را کوتاه تر نمایند. اکثر والدین بیشتر بر نتیجه حاصل از درمان تمرکز میکنند و توجه کمتری به طول دوران درمان دارند. متخصص ارتودنسی با توجه به شرایط منحصر به فرد هر بیمار، برنامه درمان را با توجه به انتظارات واقعی آنها از درمان طراحی می‌کند.
رژیم غذایی
پیروی نکردن از دستورات پزشک در خصوص مصرف و عدم مصرف برخی مواد غذایی میتواند بر سلامت دندانها و طولانی شدن یا کوتاه شدن دوران درمان تأثیر بگذارد. مصرف غذاهای چسبناک یا سفت میتواند باعث شکستن ارتودنسی شما شود. در دوران درمان باید از مصرف غذاهای مختلف مانند انواع شکلات و آدامس و همچنین سبزیجات خام خودداری کنید. شکستگی بریس بر دوران درمان تأثیر می‌گذارد و شما به مراجعه اورژانسی به دندانپزشک خود نیاز خواهید داشت.
سبک زندگی
شما می‌توانید نه با پیروی کردن از دستورات پزشک و اهمیت دادن به برنامه درمان از طولانی شدن دوران درمان خود جلوگیری کنید و به رعایت موارد زیر بپردازید:
- در فواصل زمانی معین برای تنظیم ارتودنسی به پزشک مراجعه کنید.
- از دستورات پزشک در خصوص تمیز کردن ارتودنسی پیروی کنید.
- هر شش ماه برای تمیز کردن دندان‌های خود به متخصص ارتودنسی مراجعه نمایید.
با دندان پزشک خود در خصوص استفاده از محافظ دندانی مناسب در هنگام انجام فعالیت ورزشی صحبت کنید تا از آسیب دیدگی دهان و دندان و ارتودنسی جلوگیری شود.
شکستگی ارتودنسی
مصرف مواد غذایی نامناسب باعث شکستگی بریس میشود که در این موارد بیمار باید مجدداً به مطب پزشک مراجعه نماید تا به رفع مشکل ایجاد شده یا تعویض ارتودنسی بپردازد.
صبور باشید
برخی از بیماران عجول هستند و می‌‌خواهند درمان ارتودنسی آنها هر چه سریعتر به پایان برسد. در صورتی که شما از دستورات پزشک خود پیروی کنید برنامه درمان در بازه زمانی مشخص شده به پایان خواهد رسید در غیر این صورت شما متحمل هزینه بیشتر و طولانی شدن دوران درمان خواهید شد. در صورتی که دندان پزشک خود را وادار کنید ارتودنسی شما را چند ماه زودتر بردارد نتایج مطلوبی را به دست نخواهید آورد.
بایدها و نبایدهای درمان ارتودنسی
باید در درمان ارتودنسی از همه دستورات پزشک خود پیروی کنید تا برنامه درمان با موفقیت سپری شود. در بخش زیر به بایدها و نبایدهای درمان ارتودنسی اشاره میکنیم.
بایدها
- روزی دوبار یا پس از هر بار غذا خوردن دندان‌های خود را مسواک بزنید.
- روزی یک بار از نخ دندان استفاده کنید.
- دندان‌های خود را با آب بشویید تا مواد غذایی باقی مانده از لابلای آنها خارج شود.
- در فواصل زمانی خواسته شده به دندان پزشکتان مراجعه کنید تا به تمیز کردن و تنظیم ارتودنسی بپردازد.
- از دستورات پزشک در خصوص استفاده از وسایلی مانند کش، تنظیم کننده‌های شفاف، توسعه دهنده و هدگیر پیروی کنید.
- اگر بریس شما دچار شکستگی شده است باید فوراْ به دندانپزشک خود مراجعه نمایید.
نبایدها
- از مصرف غذاهای شیرین، چسبناک یا سفت خودداری کنید.
- از مصرف نوشیدنی‌های شیرین و گازدار خودداری کنید.
- از درست کردن و دستکاری کردن ارتودنسی آسیب دیده خودداری کنید.
چه موقع باید به پزشک یا دندان پزشک مراجعه کرد؟
در طول درمان باید با متخصص ارتودنسی ارتباط نزدیکی داشته باشید به ویژه اگر دچار مشکل خاصی یا درد غیرطبیعی شده اید باید به پزشک مراجعه نمایید تا علت بروز مشکل شما را بررسی کند. هنگامی که متخصص ارتودنسی به سفت کردن ارتودنسی میپردازد دچار مقداری درد ناراحتی خواهید شد که طبیعی است اما درد شدید که بیش از چند ساعت یا چند روز طول میکشد را باید جدی گرفت. در این موارد متخصص ارتودنسی از میزان سفتی بریس می‌کاهد و شما را به دندانپزشک ارجاع میدهد تا علت درد دندان را مشخص کند. در صورتی که دچار تغییرات غیر عادی و غیر قابل انتظار در دندان‌های خود، فک یا سایر اجزای دهان شده اید باید به پزشک تان اطلاع دهید.
